«هنر آینه‌کاری در معماری ایرانی» ثبت جهانی شد

به گزارش پارسینه به نقل از ایسنا، در جریان بیستمین نشست کمیته بین دولتی پاسداری از میراث ناملموس یونسکو در شهر دهلی هند، با تصویب این کمیته «هنر آینه کاری در معماری ایرانی» با عنوان رسمی Ayeneh-Kari, the art of mirror-worke in Persian architecture در فهرست نماینده میراث فرهنگی ناملموس بشری ثبت شد.

با ثبت این اثر تعداد عنصرهای ثبت جهانی ایران در زمینه میراث فرهنگی ناملموس به 27 عنصر رسید.

این نخستین ثبت جهانی ایران در زمینه معماری ایرانی در میراث فرهنگی ناملموس است و با این کار عنوان معماری ایرانی یا Persian Architecture در اسناد یونسکو جای گرفت.

پرونده «هنر آینه کاری در معماری ایرانی» در فروردین ماه سال 1403 از سوی ایران به یونسکو تحویل شده بود.

این پرونده که توسط شهاب نیکمان، تدوین و تهیه شده است، در گزارش هیأت ارزیابی، به دلیل کیفیت تهیه، مورد تقدیر قرار گرفت و با رأی مثبت کمیته بین دولتی برای ثبت جهانی تصویب شد.

در تقویم رسمی نشست امسال، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز با همکاری مؤسسه میراث مانا نقش (مسئول تهیه و تدوین همین پرونده)، اقدام به برگزاری نمایشگاهی با موضوع ثبت جهانی هنر آینه‌کاری در معماری ایرانی، به عنوان یکی از برنامه‌های رسمی این نشست کرده‌ است، که این اقدام در همکاری با یونسکو در برگزاری نشست بین دولتی نیز در نوع خود کم‌نظیر ارزیابی شده است.

در توضیحات این پرونده آمده است: آینه‌کاری، به هنر دست‌ساز تزئین سطوح معماری مانند سقف‌ها، دیوارها، گنبدها، ستون‌ها و پنل‌ها با استفاده از قطعات برش‌خورده آینه است. این فرآیند شامل برش و شکل‌دهی آینه‌ها به الگوهای هندسی یا اشکال ارگانیک و چسباندن آنها به سطوح برای ایجاد طرح‌هایی است که نور را منعکس و فضا را روشن‌تر می‌کنند. این هنر ترکیبی از چندین مهارت، از طراحی، آینه‌کاری و گچ‌بری گرفته تا نقاشی و موزاییک‌کاری است. برای جوامع سنتی، آینه و آب نمادهای پاکی و روشنایی هستند و آینه‌کاری مظهر اهمیت نور و روشنایی است.

هنر آینه‌کاری هم به صورت غیررسمی از طریق کارآموزی و کارگاه‌ها و هم به صورت رسمی از طریق دانشگاه‌ها، سازمان‌های غیردولتی و مؤسسات آموزشی منتقل می‌شود. در بیشتر موارد، آینه‌کاری حرفه‌ای است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و توسط پدربزرگ‌ها، پدران و عموها به فرزندان آموزش داده می‌شود.  

استادان آینه‌کاری از جایگاه اجتماعی بسیار محترمی برخوردارند و این هنر همزمان به عنوان یک بیان لوکس و معنوی شناخته می‌شود و انواع فضاهای سنتی و معاصر، از زیارتگاه‌های مقدس و اماکن مذهبی گرفته تا کاخ‌های سلطنتی و اقامتگاه‌های خصوصی را زینت می‌دهد. آینه‌کاری، به عنوان یک هنر فراگیر، در بین گروه‌های مختلف رواج دارد و همچنان در مرمت بناهای تاریخی و طراحی مدرن اهمیت دارد.

ایران پیش‌تر موفق شده بود، مهارت سنتی قالی‌بافی در کاشان، ردیف‌ موسیقی ایرانی، تعزیه، موسیقی بخشی‌های خراسان، نقالی و داستان‌سرایی نمایشی در ایران، نوروز، هنر ساختن و نواختن کمانچه، آیین‌های پهلوانی یا زورخانه‌ای، مهارت ساخت و نواختن دوتار، دانش ساخت لنج، فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش، قالی‌شویان، مهارت‌های سنتی قالی‌بافی در فارس، چوگان، نگارگری ایرانی، آیین زیارت کلیسای تادئوس، برنامه ملی پاسداری از هنر خوشنویسی، یلدا/چله، هنر ساختن و نواختن عود، هنر سوزن‌دوزی ترکمن، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم، هنر تذهیب، افطار و سنت‌های فرهنگی و اجتماعی آن، جشن سده، جشن مهرگان و مهارت ساختن و نواختن رباب را در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت کند.

بیستمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس در دهلی نو، هند درحال برگزاری است و در مجموع 67 پرونده توسط 77 کشور برای ثبت در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ارائه شده است. این فهرست‌ها علاوه‌بر به رسمیت شناختن، ابزاری قدرتمند برای حفظ میراث ناملموس هستند.