افزایش بی‌سابقه قیمت ساندویچ در تهران؛ غذای ساده کارگری در آستانه حذف

در آن زمان قیمت فلافل بین 3500 تا 5000 تومان، هات‌داگ حدود 6000 تا 7000 تومان، همبرگر معمولی 10 تا 12 هزار تومان و ساندویچ ژامبون حدود 15 هزار تومان بود. این اعداد نه فقط رقم بودند، بلکه بخشی از سبک زندگی و خاطرات یک نسل محسوب می‌شدند.

افزایش سرسام آور قیمت ساندویچ‌ در تهران 

امروز اما تصویر کاملاً متفاوت است. یک فلافل معمولی در تهران بین 80 تا 120 هزار تومان فروخته می‌شود؛ یعنی نسبت به قیمت 5000 تومانی در سال 1394، افزایش 1500 تا 2400 درصد داشته است. هات‌داگ معمولی که آن زمان 7000 تومان بود، حالا بین 120 تا 160 هزار تومان است؛ یعنی رشد 1614 تا 2285 درصد. همبرگر معمولی از 12 هزار تومان به 130 تا 160 هزار تومان رسیده، معادل 1083 تا 1333 درصد افزایش. حتی ساندویچ ژامبون که در سال 1394 حدود 15 هزار تومان قیمت داشت، امروز بین 140 تا 180 هزار تومان فروخته می‌شود؛ یعنی 833 تا 1200 درصد رشد. این اعداد دیگر فقط آمار اقتصادی نیستند؛ روایت واقعی زندگی مردم هستند.

علت گرانی قیمت ساندویچ‌ها

علت این جهش عظیم در قیمت ساندویچ‌ها را می‌توان در چند عامل ساده اما قدرتمند جست‌وجو کرد. نخست، افزایش شدید قیمت مواد پروتئینی است. گوشت قرمز در سال 1394 حدود 30 تا 35 هزار تومان بود؛ امروز به بیش از 700 هزار تومان رسیده است، یعنی رشد حدود 1900 تا 2333 درصد. مرغ هم که روزی 5 تا 7 هزار تومان بود، اکنون بالای 150 هزار تومان است؛ افزایش 2143 تا 2900 درصد. نان باگت، یکی از پایه‌های اصلی ساندویچ، طی این سال‌ها حدود 10 برابر گران شده و روغن، سس، خیارشور و گوجه‌فرنگی هم همگی بین 800 تا 1500 درصد رشد قیمت داشته‌اند. وقتی هزینه مواد اولیه به این اندازه افزایش پیدا کرده، طبیعی است که قیمت نهایی یک ساندویچ نیز جهش کند.

عامل دوم، افزایش اجاره مغازه و دستمزد نیروی انسانی است. در سال 1394، اجاره یک مغازه کوچک در حوالی میدان انقلاب بین 3 تا 5 میلیون تومان بود. امروز همین مغازه‌ها بسته به موقعیت و اندازه بین 30 تا 50 میلیون تومان اجاره می‌گیرند؛ یعنی افزایش حدود 10 برابر. دستمزد نیروی انسانی هم طی ده سال حدود 8 تا 9 برابر شده است و هزینه‌های انرژی و نگهداری تجهیزات نیز چند برابر شده‌اند. مجموع این عوامل نشان می‌دهد حتی اگر صاحب ساندویچی بخواهد منصفانه کار کند، افزایش قیمت اجتناب‌ناپذیر است.

تغییر رفتار مصرف‌کنندگان نیز قابل توجه است. یک دانشجوی ورودی 1394 دانشگاه تهران می‌گوید: «آن زمان هر روز فلافل می‌خوردیم. الان دانشجوها باید از قبل برنامه‌ریزی کنند که چه روزی می‌توانند ساندویچ بخورند.» یک راننده تاکسی هم به خبرآنلاین می‌گوید: «سال 94 اگر وسط کار گرسنه می‌شدی، 10 هزار تومان می‌دادی و یک لقمه می‌گرفتی. الان اگر بخواهی روزی 150 هزار تومان خرج ناهار کنی، اصلاً صرف نمی‌کند.» یک کارگر ساختمانی نیز تجربه مشابهی دارد: «قبلاً با همکارها هر روز یک چیز ساده می‌خوردیم. الآن یک ساندویچ شده اندازه نصف دستمزدم در یک ساعت.» این روایت‌ها نشان می‌دهد موضوع فقط گرانی نیست؛ بلکه «یک انتخاب روزمره» از سفره مردم حذف شده است.

در شمال تهران و مناطق بالای شهر، داستان متفاوت است. برخی فست‌فودها همین حالا ساندویچ‌هایی با قیمت 250 تا 300 هزار تومان دارند. کارشناسان صنفی می‌گویند اگر روند تورم و گرانی مواد اولیه ادامه پیدا کند، احتمال دارد قیمت یک همبرگر معمولی در تهران در سال آینده از 200 هزار تومان عبور کند. این پیش‌بینی نه فقط منطقی است بلکه محتمل نیز هست؛ چون هزینه مواد اولیه، اجاره مغازه‌ها و حقوق پرسنل همچنان رو به افزایش است و فشار بر تولیدکنندگان و فروشندگان بیشتر می‌شود.

ساندویچ، که زمانی غذای ارزان و راحت مردم بود، امروز تبدیل به یک شاخص ملموس و غیررسمی از تورم شده است. مردم ممکن است درباره آمارهای رسمی تورم تردید داشته باشند، اما قیمت یک فلافل یا همبرگر را به خوبی به خاطر می‌آورند. اگر از آن‌ها بپرسیم «ساندویچ سال 1394 چند بود و امروز چند است؟»، تقریباً همه یک جواب مشترک می‌دهند: «خیلی زیاد». این «خیلی زیاد» دقیقاً همان چیزی است که آمارهای رسمی و نمودارهای اقتصادی گاهی قادر به نشان دادن آن نیستند. ساندویچ نه فقط یک وعده غذایی است، بلکه نمادی کوچک اما واقعی از فشار اقتصادی ده سال گذشته و تجربه ملموس تورم برای مردم محسوب می‌شود.